کد مطلب:45136 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:26

گنجینه پرسمان » زنان

چرا حضرت علي(ع) ميفرمايند: زن ناقص العقل و الايمان است؟

گاهي حادثه يا موضوعي در اثر يك سلسله عوامل تاريخي، زمان، مكان و... ستايش يا نكوهش ميشود، اما نهبه اين معني كه اصل طبيعت آن شيء قابل ستايش يا مستحق نكوهش باشد؛ بلكه احتمال دارد زمينه يا دليل خاصيباعث اين ستايش يا نكوهش شده باشد.
بخشي از نكوهشهاي نهج البلاغه راجع به زن، ظاهراً به جريان جنگ جمل بر ميگردد؛ يعني جنگي كه به شهادتتاريخ، زمينه دو جنگ صفين و نهروان را فراهم آورد و در نهايت منجر به شهادت مظلومانه حضرت علي(ع) و پايانحكومت عادلانهاش گرديد؛ بنابراين ميتوان گفت: انگيزه حضرت(ع) در بيان آن خطبه، انگشت گذاردن روينقاط ضعفي است كه در نوع زنان موجود بوده و ميتوانسته خطرساز باشد.
آري اگر بنا باشد زني رهبري سياسي و زمام مسائل حكومتي را در دست گيرد، نبايد چنان نقاط ضعفي را در وي ناديدهگرفت، چنان كه مردان هم بدون داشتن لياقت و قابليتهاي لازم، نميتوانند مسئوليتهاي رهبري و حكومتي را بهعهده گيرند.
در واقع حضرت(ع) خواستهاند با اشاره به نقاط ضعف موجود در نوع زنان، به انبوه مردمي كه چشم و گوش بستهبه دنبال يك زن راه افتاده و عليه امام عادل خويش فتنهاي برپا ساختهاند، هشدار داده و آنان را از ادامه حركت در مسيرباطل و خطرساز باز دارند.
البته حضرت علي(ع) در مواضعي ديگر از نهج البلاغه، آن جا كه لازم بوده، از مردان نيز انتقاد نموده و معايباخلاقي و عملي آنها را تذكر دادهاند. يا در جاي ديگر، ضمن بيانات كوبندهاي
مردم بصره و كوفه را با تعبيرات تندي همچون سبك عقلي و سفاهت مورد انتقاد ميدهند يعني همان خصلتي كه به عنوان سومين صفت مذموم
قرون در فكر و عمل، مشابه اين زن هستند. البته اين شيوه، شيوه قرآن كريم است كه در بعضي مواقع، به انگيزه هدايتمردم، نقاط ضعف نوع انسان را تذكر ميدهد. مثلاً وقتي انسان را موجودي «هلوع» معرفي ميكند (كه اگر گزندي به اوبرسد، بيتابي ميكند و اگر چيزي به او رسد، بسيار منع كننده و باز دارنده از رسيدن خيرات به ديگران است)، انسانرا وا ميدارد تا با شناسايي نقاط ضعف، به اصلاح خود پرداخته و در زمره نماز گزاراني درآيد كه قرآن كريم آنها را ازخطر انحراف، خارج ساخته است. از سوي ديگر ميدانيم كه حضرت مفسر قرآن كريم و مبين احكام وحي بودهاند.حال اگر منطق قرآن را در مورد نوع زن بشناسيم، انديشههاي حضرت را نيز شناختهايم. قرآن كريم، ارزش انسانها را بهتقواي آنها ميداند و زن و مرد بودن را در رسيدن به كمال، دخيل نميداند. مثلاً وقتي از حضرت مريم(س)، آسيههمسر فرعون، خواهر حضرت موسي(ع)، مادر حضرت مريم و بعضي زنان برجسته، چنان به نيكي ياد كرده وكمالاتشان را تصريحاً يا تلويحاً ذكر مينمايد و به استعداد و لياقتهاي آنها در راه كسب كرامتهاي انساني، اعترافمينمايد، آيا ميتوان پذيرفت حضرت علي(ع) كه آشناترين انسانها به منطق قرآن است، در صدد تحقير زنبرآمده و او را موجودي پست و خوار معرفي نمايد؟
از سوي ديگر آن همه بزرگداشت و تعظيم حضرت(ع) نسبت به حضرت زهرا(س) يا دختر گراميشان حضرتزينب(س) (كه نام او را چون زينت پدر است زينب مينهد او كه با نقشآفريني در حادثه عاشورا، توانست نمونهبيبديل و نسخهاي مجرد در تاريخ باقي بماند) هرگز با اعتقاد به نقصان ذاتي و فطري زن هماهنگ نيست.
حال دليل فرمايش حضرت(ع) را از ادامه كلام مبارك خودشان ميتوان بدست آورد.
از آن جا كه در عرصه قضاوت و داوري، گاه نياز به شهادت شهود هست و شهادت دو زن (طبق فرموده خداي تعالي)برابر است با شهادت يك مرد، از سوي ديگر يكي از شرايط شاهد، دارا بودن قواي عقلاني است و به شهادت سفيه،نادان، ساهي يا غافل اهمّـيّت داده نميشود، ميتوان نتيجه گرفت كه مقصود حضرت از نقص عقل، سفاهت و كمعقلي نيست؛ زيرا شهادت شاهد سفيه اصلاً پذيرفته نيست و مرد و زن با تعداد بيشتر و كمتر تفاوتي ندارند. از طرفيعلت كافي نبودن شهادت يك زن، نبودن مستمر و دائمي زنان در عرصه حوادث اجتماعي است. زنان به علت اشتغالشديد به امور خانهداري و تربيت اولاد كه بزرگترين مسئوليت طبيعي و مطلوب آنهاست، غالباً در متن وقايع و امورجاري اشخاص و اصناف قرار نميگيرند و كمتر اتفاق ميافتد كه احاطه لازم را كه صحت شهادت مبتني بر آن است،بدست آورند و گاه ممكن است مطلبي را فراموش نمايند.
افزون بر اين، غليان عواطف و احساسات كه با تدبير خالق حكيم در وجود زن سرشته شده، محتمل بلكه متيقّن استكه در پارهاي اوقات از كارآيي قوه تفكر او بكاهد؛ كه البته اين مطلب هم در جاي خود نوعي ارزش تلقي ميشود.